Rini en Annelies Bolk – Biologische veehouders in Batenburg

Vader en dochter zijn aan een groot avontuur begonnen. Als zesde bedrijf in Nederland melken zij sinds kort hun Brandrode runderen. Door samenwerking met het Geldersch Landschap leerden zij dit Oud Hollandse ras kennen. Zo is de liefde ontstaan. Een dubbeldoel-ras: zowel vlees- als melkkoeien. Ze willen niet te groot worden en ‘dan moet je eigenlijk wel biologisch’. Een spannende tijd voor de twee pioniers.

De overgang

Het melken is begonnen. De koeien geven melk. De analyse van de melk laat zien dat ze gezond zijn. In hun nieuwe onderkomen voelen ze zich al op hun gemak. Allemaal opstekers voor Rini en Annelies Bolk, die samenwerken in een VOF.

De sfeer van avonturen en pionieren heerst op de boerderij. De koeien geven gemiddeld 14 liter melk per dag. Dit kan de komende jaren nog verbeteren omdat er geselecteerd en gefokt kan worden met het oog op melkproductie of andere bestemmingen van de koeien en stieren. Het Brandrode rund is namelijk een dubbeldoel-ras: Zowel vlees als melkkoe Een koe die wat minder melk geeft is niet per definitie afgeschreven. Zij kan bijvoorbeeld zoogkoe worden en de kalfjes voeden van de hoog producerende collega koeien. Het brandrode rund geeft veel minder melk dan haar collega’s in de gespecialiseerde melkveehouderij: zo’n 4500 liter per jaar tegenover 8500 liter per jaar. Voeren en eventueel aanvullen met krachtvoer heeft maar beperkt nut bij dit ras, want het leidt niet tot een hogere melkproductie. ‘Ik kan ze wel meer voeren, maar dan worden ze alleen maar dik, ze geven er niet meer melk door’

Koeien van dubbeldoel-rassen behalen veel gemakkelijker een hogere leeftijd. Niet alleen omdat de koeien minder onder druk staan om maximaal melk te leveren, maar ook omdat een rund andere functies kan hebben zoals zoogkoe of vleesrund.

Biologisch past het beste

De familie Bolk kiest vanuit de liefde voor het Brandrode rund: ‘Het is een vriendelijk klein ras, ik ben zelf ook niet zo groot en dan kan ik ze goed hanteren’. Annelies heeft ook gewerkt in de reguliere melkveehouderij; ‘Dat is allemaal wel erg afgemeten. De band met de koeien is anders, ik ben opgegroeid met de brandrode runderen’.

De melkopbrengst is lager per dier en de familie Bolk wil het niet zoeken in grootschaligheid; ze willen het met zijn tweeën blijven doen. Dit heeft de keuze voor biologisch werken bepaald. De opbrengst voor biologische melk ligt momenteel zo’n 20 cent boven die van de niet biologische melkveehouderij.

Alle melk wordt geleverd aan de biologische coöperatie Eko-Holland. Eko-Holland heeft 60 miljoen liter melk per jaar nodig en moet zelfs bijkopen.

Rini en Annelies vragen bij twijfel altijd advies aan SKAL. Dit is de organisatie die is aangewezen door het Ministerie om toe te zien op de naleving van de biologische productievoorschriften. De mensen van SKAL zijn heel precies. Als ze komen controleren bekijken ze alles: ze meten de stal, willen papieren zien over medicijngebruik, voer, weidegang en melkanalyses.

Het voer teelt de familie Bolk voornamelijk zelf. Dit jaar hebben ze mais geoogst en tarwe. Daarnaast telen zij natuurlijk hun eigen gras.

Ook is het bedrijf lid geworden van Natuurboeren, een organisatie van biologische boeren die kiezen voor de kleine schaal, het gemengd bedrijf en nauw samenwerken met de terreinbeheerders als Natuurmonumenten en de verschillende Landschappen.

Rini is jarenlang een gangbare boer geweest. De keuze voor wel of niet biologisch werken moet in zijn ogen vrij zijn met wederzijds respect.

Dat de huidige landbouw vooral gericht is op een steeds grotere schaal, merken Rini en Annelies dagelijks. Zo komt de loonwerker met een ‘veel te grote machine’ om mest uit te rijden. Niet efficiënt en veel te duur. De oplossing wordt gezocht in het zelf aanschaffen van machines die beter passen bij de omvang van het bedrijf.

Ambachtelijk en lokaal

De melk gaat naar Eko-Holland land. Geldersch Landschap blijft afnemer van het vlees. Jaarlijks leveren Rini en Annelies 4 ossen. Een deel van het vlees gaat naar een vleesgrossier in Vaassen. Deze is enkele jaren geleden begonnen met het verkopen van Oud-Hollandse rassen aan de supermarkt Deen, die er een speciale hoek voor heeft ingericht. Het is begonnen met twee dieren per week en is opgelopen tot twintig per week.

De eigen ossen worden lokaal geslacht bij de ambachtelijke slachterij Willems in Ewijk en door slager Arjan Hendriks uit Bergharen tot pakketten verwerkt. De dieren leggen een minimale afstand af en worden individueel vervoerd.

De pakketten worden verkocht aan huis. Een kleine advertentie in het lokale krantje en mond tot mond reclame brengt de klanten naar de boerderij. De familie Bolk heeft geen interesse in een boerderij winkel of andere verbredingsactiviteiten. ‘Het is leuk om af en toe over het bedrijf te vertellen aan mensen die geïnteresseerd zijn. Maar wekelijks groepen kinderen ontvangen, daar zijn wij de mensen niet voor.’

Rini en Annelies zijn erg enthousiast over hun eerste weken als biologische boeren die pionieren met het melken van de brandrode runderen. ‘We gaan het gewoon proberen. Als het niet lukt, dan hebben we het in ieder geval geprobeerd’.