Hermien en Jos van der Aa, Melkveebedrijf & Educatieboerderij
de Scheerskamp in Hernen

Hermien en Jos van der Aa hebben een melkveebedrijf met 75 koeien. Groter hoeft niet. Zo kunnen ze het samen goed aan. Als nevenactiviteit kozen zij educatie. Op hun boerderij dragen zij bij aan de ontwikkeling van kinderen. Met veel voldoening en plezier. Duurzaamheid staat hoog in het vaandel. Ze zijn een heel eind op weg naar biologisch werken. Over de laatste stappen praten ze nog.

‘Melkvee, daar leven we van. Educatie dat is vooral voor het plezier. Het levert wel iets geld op maar als je alle uren zou tellen…’ Hermien vertelt graag over de educatie-activiteiten op de Scheerskamp. Deze activiteiten kunnen alleen in ‘extra tijd’, de koeien komen op de eerste plaats.

‘Educatie moet je leuk vinden, er zijn nevenactiviteiten die meer opbrengen’

Hermien werkt met plezier tussen de koeien. Toch doet zij er graag wat naast. ‘Keileuk die koeien, maar ik ben ook van een goed gesprek op zijn tijd’. Zo’n 8 jaar geleden is Hermien begonnen met activiteiten naast het melkveebedrijf.

‘Onze kinderen werden groter, er was wat meer tijd’. De keuze viel op educatie. Goed in te plannen en in die tijd werd juist vanuit ZLTO ‘Klasseboeren’ opgestart.

Boerderijschool

Het project ‘Boerderijschool’ spreekt Hermien het meest aan. Sinds een aantal jaren komt groep 7 van de Wijchense basisschool de Bolster 10 keer per jaar een dag naar de Scheerskamp. De Bolster is een school voor speciaal onderwijs. ‘Het is geweldig om te zien hoeveel de kinderen leren. Vooral op sociaal emotioneel vlak. Dat is het allerleukste’.

‘Hier hebben ze de ruimte en laten ze heel andere talenten zien’

Op de boerderij komen alle vakken van school aan de orde. Maar dan anders. Er is ruimte voor een eigen inbreng en aanpak. Kinderen leren samenwerken en doorzetten. Andere dingen worden belangrijk. Sommige kinderen blinken uit in het omgaan met de dieren. Dan maakt het ineens niet meer uit hoe goed je kunt rekenen.

Naast de Boerderijschool ontvangt de Scheerskamp nog zo’n 10 klassen per jaar van verschillende scholen uit de regio. Meestal voor een praktijkles. Soms komt er een klas met een specifiek probleem. Zo was er een klas die sociaal niet goed functioneerde. ‘Met die klas zijn we met de dieren gaan werken. Daar hebben de kinderen veel van geleerd. Elk kind heeft een ander effect op de koeien. Hoe zit dat? Hoe maak je contact? Wat roep je op? Hoe bouw je vertrouwen op?’

Voor de toekomst wil Hermien kook!krachttrainingen gaan geven voor kinderen met een laag zelfbeeld. Werken aan het zelfvertrouwen van de kinderen door te leren koken. Ook in deze training zal de interactie met de dieren een rol spelen. De keuken is al klaar.

Op weg naar biologisch

Op de Scheerskamp is overstappen naar ‘biologisch’ een terugkerend onderwerp van gesprek. Er zijn praktische drempels. Een van die drempels is voor Jos de beperktere mogelijkheid om in te grijpen als een koe ziek wordt. ‘Terwijl we nu al op het minimum aan medicijn gebruik zitten’. Verder wordt er wel eens gespoten tegen onkruid en jaarlijks kunstmest gebruikt. ‘we zitten hier op erg natte grond’ zegt Jos. ‘Dat maakt de grond koud. Daarom gebruiken we in het voorjaar kunstmest om het gras op gang te helpen’.

Inmiddels wordt stap voor stap steeds duurzamer gewerkt. Het dak van de schuur ligt vol met zonnepanelen. Jos experimenteert met speciale kalk in de boxen, zodat de mest anders wordt omgezet en er minder ammoniak vrijkomt. Van een deel van de stalmest is vorig jaar ‘Bokashi’ gemaakt. Aan de mest wordt een biologisch middel toegevoegd, waardoor een mooie meststof ontstaat.

Bij het droogzetten van de koeien wordt eerst de weerstand bepaald. Alleen koeien met een lage weerstand krijgen antibiotica ter voorkoming van uierontsteking. De overige koeien krijgen biologische middelen.

Ook is er veel aandacht voor de ‘kringloop’: Bodemleven en grondoptimalisatie. Op het juiste moment mest uitrijden. Niet te vroeg als het land nog te nat is. ‘dan rijd je alles kapot en heeft niemand er meer wat aan’. Precies op tijd maaien en koeien naar buiten naar de beste plek. Sinds kort gebruikt Jos gesteentemeel om de bodem te optimaliseren.

Momenteel is de melkprijs voor biologische melk 20 cent hoger dan reguliere melk. Ook is de vraag naar biologische melk erg groot. Dit maakt dat er nu veel boeren aan het overschakelen zijn. Het duurt ongeveer twee jaar om helemaal klaar te zijn voor een biologische bedrijfsvoering. ‘Het is toch een risico om nu te gaan omschakelen, hoe is de situatie over 2 jaar?’.

Roodbont

De koeien van Jos en Hermien zijn roodbont. Er wordt een ideale combinatie gezocht tussen 3 rassen. De Monte Béliarde koeien zijn stevige koeien met sterke benen. Het Zweedse roodbonte ras is gezond, heeft veel weerstand en kalft gemakkelijk. De Holsteiner is een echte productiekoe met een hoge melkopbrengst.

Jos kiest niet voor de maximale melkproductie. De koeien leveren 7.800 liter per koe per jaar. Melkveehouders die wel naar maximale melkopbrengst streven, halen zo’n 9.500 liter melk per koe per jaar.

Het voordeel is dat de koeien van Jos en Hermien sterker zijn. ‘Ze kunnen wel eens ziek zijn maar hebben meestal voldoende kracht in hun lijf om er weer bovenop te komen’. De dieren die voor maximale productie worden ingezet zijn kwetsbaarder en overlijden sneller bij ziekte.

De lagere melkopbrengst wordt gecompenseerd door de hogere opbrengst van de stierkalveren en de koeien die naar de slacht gaan. Deze dieren hebben meer vlees op de botten en leveren dus meer op.

De kalfjes worden niet direct bij de koe weggehaald, maar blijven minimaal een paar dagen bij moeder. De stierkalfjes blijven tussen de 2 en 4 weken op het bedrijf. Sommige stiertjes blijven deze hele periode bij de koe.

Stier of geen stier

Voorheen was er altijd een volwassen stier op het bedrijf. Elk jaar een andere. Want een oudere stier wordt te groot en te sterk. Deze stier werd vooral ingezet voor koeien die niet door K.I. drachtig werden. ‘De natuur regelt dat dan heel gemakkelijk’. Maar ook in de MKZ-tijd heeft de stier nog zijn diensten bewezen. De grote stier was net naar de slacht gegaan en de K.I. mocht niet op het bedrijf komen. De jonge stier was eigenlijk nog te klein om de koeien te dekken. Geen nood. Er werd een gat gegraven waar de koeien in konden staan en de kleine stier toch zijn werk kon doen.

Nu er zoveel kinderen op de boerderij komen, vinden Jos en Hermien het houden van een stier niet meer verantwoord. Daarnaast tellen alle dieren mee als het gaat om maximaal aantal dieren per hectare. De stier geeft geen melk maar telt wel mee.

Weidegang

De koeien gaan elk voorjaar zodra het kan de wei in. Het land ligt rondom de boerderij. Om de benodigde melkproductie te behalen is gras niet genoeg. Bijvoeren met krachtvoer is nodig.

Elke avonds komen ze dus weer naar binnen. De meeste komen zelf naar de stal tegen de tijd dat er gemolken moet worden.

De grond rondom de Scheerskamp is nat. In het voorjaar luistert het nauw. Op tijd mesten en maaien om gras sterk genoeg te maken voor de vele koeienpoten.

‘We kunnen er prima van leven. Maar de melkprijs hebben we niet in de hand. Melk moet gewoon verkocht worden tegen de geldende marktprijs. je kunt het niet bewaren tot de prijs hoger is’.