‘Kijken, kijken, kijken’

Jan-Willem Berben – Fruitteler in Bergharen

Jan-Willem Berben van Fruitbedrijf Berben kiest voor topkwaliteit, eerste klas. Appels en peren. ‘We doen het goed of niet’. Het bedrijf is permanent bezig met verbetering en vernieuwing. Optimalisatie van het bodemleven, inzet van moderne techniek, een eigen weerstation en introductie van nieuwe rassen. Jan-Willem vertelt graag over zijn product en werk. ‘Mensen weten niet wat wij kunnen’.

Natuur en Techniek

In de boomgaard van fruitbedrijf Berben wordt altijd gestudeerd op nieuwe methodes en technieken. Zo wordt er gewerkt met schermen die voorkomen dat bestrijdingsmiddelen op de grond terecht komen en wat er wordt opgevangen kan worden hergebruikt.

Ook is de natuur weer terug. De belangrijkste thema’s waarop de komende jaren wordt ingezet zijn: grondoptimalisatie, bomen in balans en minder

De Afzender

Samen met zijn broer Harm runt Jan-Willem ‘Fruitbedrijf Berben’ Met zijn 26 hectare is het bedrijf, voor Nederlandse begrippen, middelgroot tot groot. Berben is gespecialiseerd in Appels en peren. Op twintig hectare groeien zes soorten appels en de overige zes hectare herbergen vijf perenrassen. Het hele jaar door wordt geleverd aan Fruitmasters, de veiling in Geldermalsen. Naast de broers is ook vader Berben dagelijks actief op het bedrijf. Ook is er plaats voor één vaste medewerker. In het plukseizoen is er een grote groep tijdelijke medewerkers. Zo strijkt er elk jaar een Poolse familie neer in Bergharen. Ze wonen en werken tijdens de oogsttijd op de boomgaard.

bestrijdingsmiddelen. Jan-Willem verwacht veel van optimalisatie van de bodem. Door toevoegen van bijvoorbeeld compost, eierschalen en gips wordt de ontwikkeling van bodemleven gestimuleerd. Een rijk bodemleven verbetert de grond en de afwatering.

‘Ik denk dat het werkt, ik heb minder problemen met de appels dan 4 a 5 jaar geleden. Veel van de maatregelen gaan terug naar de natuur. Naast nuttige insecten worden feromoonvallen ingezet om de ongenode insecten te lokken. Torenvalken nestelen op de boomgaard ter bestrijding van de (woel)muizen.

Helemaal zonder gewasbescherming werkt Jan-Willem niet. Tegen sommige insecten en schimmels moet actie ondernomen worden. Het spuiten volgens schema is er niet meer bij. Vroeger kwam elk jaar in maart de voorlichter langs en maakte een spuitschema voor het hele seizoen. Dat is nu wel anders.

‘Niet alles is op te lossen met kunstmest en spuiten’

‘Als ik biologisch kon, dan deed ik het gelijk, ik heb een hekel aan spuiten’

Tegenwoordig is het ‘kijken, kijken, kijken en als het niet nodig is dan niet spuiten’.

Biologisch, daar is Jan-Willem nog een hele stap vanaf. Zoals de biologische telers nu werken, dat spreekt hem niet aan: Het hele jaar werken voor een resultaat dat in zijn ogen niet goed genoeg is.

Niets zo lokaal als het weer

‘Van de zomer is in Horssen, zo’n drie kilometer verderop, alles verhageld. Bij ons bijna niets’. Berben heeft daarom gekozen voor een eigen weerstation. ‘Ik wil weten wat er gebeurt in mijn boomgaard’. Op basis van de metingen worden beslissingen genomen, zoals het wel of niet beregenen met dreigende vorst in de bloesemtijd.

Niet alles is te voorkomen, daarom worden de dure rassen verzekerd. Van de 26 hectare is 6 hectare verzekerd tegen hagelschade.

‘Een goed product telen is erg afhankelijk van het weer’

Appels en peren

Het grootste deel van de oogst vindt zijn weg naar de consument via de veiling. Berben Fruit werkt met Fruitmasters in Geldermalsen. Naast de bekende rassen als Jonagold of Elstar heeft Berben geïnvesteerd in een aantal conceptappel- en perenrassen zoals de Kanzi en de Migo. Deze rassen zijn gekocht door Fruitmasters, de veiling. Alleen telers van die verbonden zijn aan deze veiling mogen dit fruit telen. De conceptappels en –peren worden alleen verkocht via Fruitmasters. Uniek eigendom van deze veiling. Dit maakt dat de supermarkten de

‘Een heel jaar werk kan in een half uur voorbij zijn’

aanbieders niet tegen elkaar uit kunnen spelen en er een betere prijs voor de teler kan worden gerealiseerd. ‘Bij de Kanzi is het graag of niet’. Dit kan natuurlijk alleen bij topkwaliteit fruit, zodat de hogere prijs ook voor de consument te rechtvaardigen is.

Lokaal is leuk, leuker

Via de veiling gaat het fruit van Berben de wereld over. Maar Jan-Willem belevert ook een aantal lokale groentewinkels, sportscholen en streekwinkels. Elke maandag en donderdag maakt hij een rondje met bestellingen. Op zaterdag is de winkel open. Daar wordt geen reclame voor gemaakt. In de winkel staat altijd nog de moeder van Jan-Willem de appels en peren te verkopen. Als het dan druk is springt Jan-Willem bij want hij is daar het fruit aan het sorteren en de bestellingen aan het klaar maken voor volgende week. Verder is er de fruitautomaat waar mensen de hele week appels en peren kunnen kopen. Al met al levert ‘lokaal’ zo’n 10% van de omzet. De

aanloop en de contacten die deze activiteiten met zich meebrengen vindt hij erg leuk. Het geeft de mogelijkheid om te vertellen over de boomgaard en het fruit.

Jan-Willem houdt van zijn werk. ‘Altijd buiten bezig met groeien en bloeien’. Het heeft ook moeilijke kanten. Hij denkt daarbij vooral aan het weer: ‘Een heel jaar werk kan in een half uur voorbij zijn’.

De fruitautomaat

Op een reis naar Duitsland met de studieclub, zag Jan-Willem in de buurt van Hamburg dat er veel ‘aan huis’ werd verkocht. Dat idee nam hij mee. Thuis richtte hij een verkooptafel in. ‘Steeds opletten of er iemand wat kocht’. En ja, tegen de middag meldde zich de eerste klant. ‘Het werkt!’. De verkoopplek ontwikkelde zich. De tafel werd vervangen door een ijzeren marktkraam die elke ochtend en avond met de heftruck werd verplaatst. De gesprekken met voorbijgangers, fietsers en wandelaars bevielen goed. Jammer dat na verloop van tijd diefstal toch een probleem werd. Samen met twee Batenburgse jongens is gewerkt aan de oplossing: de Fruitautomaat. Mensen kunnen hier appels, peren of sap kopen. In het seizoen ook aardbeien en kersen van kwekers uit de omgeving. Het contact met de mensen is gebleven. ‘Het levert wat op maar het is vooral leuk. Je maakt een praatje en kunt je verhaal vertellen’